(სა–შობა–ო ზღაპარი)
“მთელი ჩვენი ბავშვობა მხოლოდ მოგონება ან გახსენებაა
იმ დროისი, როდესაც ბავშვიც კი არ ვიყავით და ვინ იცის სად ქროდა
ჩვენი მშფოთვარე სული. მთელ დანარჩენ ცხოვრებას კი (მოზარდობის, შუახნის და სიბერის ჟამს) მხოლოდ ბავშვობის პერიოდის გახსენება–მოგონებას ვუთმობთ და შეიძლება ითქვას ამით ვცოცხლობთ, ამით ვარსებობთ და ყველას გულში, ძალზე ღრმად, ძალზე მალულად, ძალზე სათუთად შენახულ–დამარხულ–მიკუნჭულია ერთი უპრეტენზიო, მოკრძალებული ოცნება: ნეტავ როდესმე/ოდესღაც ბავშვობა კიდევ გამოგვეცადოს, ბავშვად დავბადებულიყავით ისევ და ახალი ბავშვური შემართებით, ახალი განცდებით, ახალი გრძნობებით კიდევ მოგვასმენინა/წაგვეკითხა ზღაპრები შობაზე.“
სადღაც ამოკითხული მოსაზრება, რომელიც იმ
„უფროს“ ეკუთვნის, რომელსაც ვერაფრით ვერ
დაუვიწყებია საკუთარი ბავშვობა და ჰგონია სხვებიც
ვერ ივიწყებენ. ვინ იცის იქნებ არც სცდება.
როგორც ყველა ზღაპარი ესეც „იყო და არა იყო რა“ – თი მინდა დავიწყო, თუმცა გარწმუნებთ, რომ ნამდვილად არსებობს, ცხოვრობს ერთი დიდ თვალება გოგო რომელსაც არც მეტი და არც ნაკლები – თოლია ქვია! (ამ შემთხვევაში მხოლოდ „იყო“ ან „არის“ გამოგვადგება, რადგან „არა იყო რა „ არ ყოფნას აღნიშნავს, გოგონა კი ნამდვილად არსებობს და ეს ამბავი ნამდვილად გადახდა თავს. როგორ დაგარწმუნოთ რომ ნამდვილად არსებობს? როგორ და აი, ამ წუთასაც გვერდზე მიდგას და გულიანად იცინის, უხარია რომ მასზე ვწერ).
როდესაც თოლიაზე ვწერ, სულ მინდა თავიდანვე აღვნიშნო, რომ თოლია და მზე მეგობრები არიან, ერთმანეთი ძალიან უყვართ და ამას გოგონა სრულიად სერიოზულობით გეტყვით. იმასაც კი მოგიყვებათ, როგორ და სად გაიცნო მზე და როგორ დამეგობრდნენ, როგორ შეუყვარდათ ერთმანეთი.
თოლიას ჩვენ თეოს ვეძახით მოფერებით და მასაც ძალზე მოსწონს ეს სახელი, განსაკუთრებით თუ ასე მივმართავთ: თოლია–თეოვო…
იმის გამო რომ თოლიას ღიმილი და სიხარული ამ ქვეყნად შეუფასებელია, ამ ზღაპარში ასე მოვიხსენიებ მეც.
მართლაც, რომ დამერწმუნეთ, არავის არ გექნებათ ნანახი თოლია–თეოს სიცილზე უფრო უკეთესი რამ. რომ იცინის პირიდან სულ იები სცვივა, თანაც ყვითელი იები. როდესაც გავიკვირვე, სად გაგონილა ყვითელი იები მეთქი, თოლია–თეომ ასე ამიხსნა:
– რა გასაკვირია, მე ხომ მზის მეგობარი ვარ და ამიტომაა მზისფერი ჩემი იებიო.
თეოს სახლი ზამთარ–ზაფხულ, შემოდგომა–გაზაფხულ, სულ იებითაა მოფენილი, აღარ ვიცით სად წავიღოთ მისი სიცილის დროს კონა–კონა გადმოვარდნილი იები. არადა თოლია–თეოს როგორ უყვარს სიცილი! სულ იცინის და იცინის, მზისფერი იებიც სულ ცვივა და ცვივა! თან ისეთი დამატკბობელ–დამათრობელი სურნელი აქვს თეოს სიცილის იებს, ასეთი სურნელიც მერწუნეთ, არასდროს და არსად არ გიგრძვნიათ. გოგონას სახლის იატაკი, კედლები, ჭერი სულ ყვითელი იებით აქვს მოფენილ–შემკული. თქვენ წარმოიდგინეთ, ახალ წელსაც კი მის სახლში ყვითელი იების უზარმაზარი ნაძვის ხე იდგმება, უფრო სწორედ ისე უხარია ხოლმე ახალი წლის მოსვლა, იმდენს იცინის, იმდნს უვლის ჩვეულებრივ მწვანე ნაძვის ხეს, იმდენს ცეკვავს მის გარშემო, რომ ცოტა ხანში ნაძვის ხე მზისფერი იებით იმოსება და ირთვება. საბოლოოდ კი ისე ბრწყინავს, ისე კაშკაშებს ყვითელი ნაძვის ხე, რომ სრულიად ზედმეტია მისთვის საახალწლო მოასართავებით და ნათურებით მორთვა.
გასაოცარია, რომ თოლია–თეოს სიცილის ყვითელი იები არასდროს არ ჭკნება და ამიტომაა ამდენი და ასეთი ლამაზი, ასეთი მზისფერი და ასეთი მბრწყინავი.
თოლია–თეოს იმხელა თვალები აქვს, რომ მის ფონზე პირიც და ცხვირიც ძალზე პატარა მოუჩანს. თვალები ლურჯი აქვს, ცასავით და ზღვასავით. როგორც თვითონ ამბობს ერთხელ თურმე იმდენ ხანს იყო მიშტერებული ცას, იმდენ ხანს ელოდებოდა მზეს (მოღრუბლული ამინდი ყოფილა), რომ ცისფერი აურეკლავთ და სამუდამოდ დაუტოვებიათ კიდეც თეოს დიდრონ თვალებს.
წესით თოლია–თეოს ზამთარი არ უნდა უყვარდეს, რადგან ზამთარში ხომ მზე ისეთი კაშკაშა და ყვითელი არ არის როგორც ზაფხულში ან წელიწადის სხვა დროს. თანაც ზამთარში მზე ისვენებს, ან ხანდახან ჩასთვლემს ხოლმე და გოგონასთვის ისე ვეღარ იცლის. მაგრამ ზამთარში თოლია–თეოს სხვა ზამთრის მეგობრები ყავს, ფიფქები, რომლებიც ზამთრის დადგომისთანავე, პირველ თოვლს მოყვებიან და ერთი სული აქვთ როდის შეხვდებიან თავიაანთ პატარა დიდთვალება მეგობარს.
გოგონა გრძნობს, ზუსტად იცის როდის უნდა ესტუმრონ თეთრი, გამჭვირვალე, ფაფუკი და ულამაზესი ზამთარს მოყოლილი პატარა არსებები, ამიტომ მთელი ღამე ვერ იძინებს მოლოდინისგან, ერთი სული აქვს მიეფეროს, მოიკითხოს, ჩაეხუტოს მონატრებულებს. როგორც კი ინათებს და თოლიას მეგობარი მზე თითის წვერებზე აიწევა, რომ ქვეყანას ცალი თვალით მაინც გადმოხედოს, თეო პერანგის ამარა დგება საწოლიდან, მივარდება ფანჯარას, თავის ყვითელი მეგობარივით ისიც აიწევა, აიწევა თითის წვერებზე, რომ ცალი თვალით მაინც შეხედოს მოფარფატე თეთრ მეგობრებს, მიაჭყლიტავს მინას თავის პატარა ცხვირს და სიხარულისგან იცინის და იცინის, ყვითელი იები კი ცვივა და ცვივა. ოთახი საოცარი სურნელებით და საოცარი ხმებით, თეოს სიცილით ივსება.
ამ დროს მიყვარს სწორედ თოლია–თეოს დანახვა. გრძელი, თავის ზომაზე ორჯერ დიდ პერანგში ისეა გახვეული, შეფუთული, რომ ძლივს უჩანს სახე და ორი პატარა ჩალისფერი ნაწნავი, რომელიც ისეა აბურძგნული, ძლივს მიხვდებით, რომ ეს აბურძგნული თმა წინა დღეს კოხტად დაწნული ნაწნავები ყოფილა. ტიტველი ფეხები პერანგიდან გამოჩრილა და იატაკზე დატყაპუნობს. გარშემო კი მზისფერი იებითაა სავსე იქაურობა.
იღვიძებს თოლია–თეო და სახლიც წამსვე ფეხზეა, განსაკუთრებით მაშინ როდესაც თოვლი პირველად მოდის.
თოლია–თეო ჯერ პირს იბანს, საგულდაგულოდ იხეხავს კბილებს, თან ეცინება და პირსაბანი ნიჟარა წამში იებით ივსება. შემდეგ თმებს იწნავს, რა თქმა უნდა ორ ნაწნავს, წითელი ბაფთებით იმაგრებს და ისევ იღიმის.
თეო მხოლოდ ვარდისფერ ნამცხვრებით იკვებება, რა აღარ სცადეს მისმა მშობლებმა რა საჭმელი აღარ დაუმზადეს, რა ნუგბარი აღარ მოუტანა მასზე მზრუნველმა მამიკომ, რომ როგორმე ცოტა მაინც გაესინჯა, მაგრამ ამაოდ, თოლია თეო სადილად, სუზმედ და ვახშმად მხოლოდ პაწაწინა, აუცილებლად ვარდისფერ კრემიან ნამცხვრებს მიირთმევს. არც არის გასაკვირი იმ გოგონასგან, რომელსაც სიცილის დროს ყვითელი იები სცვივა, ხოლო მისი საუკეთესო მეგობრები მზე და ფიფქები არიან.
თეო ჯდება მაგიდასთან, ფეხებს სკამს ურტყამს და გემრიელად შეექცევა მხოლოდ მისთვის დამზადებულ, ვარდისფერი კრემით მორთულ პატარა ნამცხვარს.
ჭამას ისე სწრაფად ამთავრებს, რომ თვითონაც უკვირს. ვეღარ იცდის, ერთი სული აქვს თავის მეგობრებს გამოელაპარაკოს. სასწრაფოდ იცვამს თბილ, შალის კაბას, მუხლებამდე წითელ ბოტებს, ჭრელ კაშნეს ისე ახვევენ, რომ ცხვირი საერთოდ აღარ უჩანს, წითელ ბერეტს შუბლზე იფხატებს და გარეთ ცარიელა ლურჯი თვალები და ჩალისფერი ნაწნავებიღა გადის. კი არ გადის, გარბის, კიბეზე სწრაფად ეშვება, სამ საფეხურს ერთბაშად ახტება, შემდეგ კიბის სახელურზე მოექცევა და სრიალით ჩაუყვება კარებისკენ. სახლის შემოსასვლელსაც ყვითელი იებით ავსებს, რომლებსაც შემდეგ მეზობლები აგროვებენ და საკუთარ ოთახებს ალამაზებენ, არ არსებობს მისი ერთი მეზობელიც კი, რომ სახლში სულ პატარა ლარნაკი მაინც არ ქონდეს სავსე თოლია თეოს სიცილის დროს გადმოვარდნილი მზისფერი იებით. როდესაც შუქი ქრება ან ღამეა, სიბნელეა, ეს იები ისე ანათებენ, თითქოს სახლში თვით მზე შემოიჭრაო. ასეთია მისი საჩუქარი, ვინც მზეს დაუმეგობრდა. მზე ყველას კი არ ირჩევს საკუთარ მეგობრად, ასეთები ძალზე ცოტანი არიან და ასეთია ჩვენი თოლია თეოც.
თეოს თავის დიდი გამადიდებელი შუშა მიაქვს, ფიფქებს ასე უკეთ ეკონტაქტება, რადგანაც ფიფქის ყველა ნაწილს, ყოველ ქიმს თუ უწვრილეს ნაწილაკს კარგად ხედავს. აბა მეგობარი რისი მეგობარია თუ ის კარგად არ შეათვალიერე, მერე კომპლიმეტიც ხომ უნდა უთხრა, ვაი რა კარგად გამოიყურები დღესაო? თანაც როცა პირველად მოვა და წყალივით სჭირდება ერთგული მეგობრისგან ამ სიტყვების მოსმენა.
როგორც კი სადარბაზოს კარებს გასცდა თოლია–თეო მაშინვე შემოესმა წკრიალა ხმა, თითქოს ათასი, არა მილიონი პატარა ზანზალაკი რეკავს ერთადო:
- თეო, თოლია–თეო მოსულა, თოლია–თეო მოსულა მზის და ფიფქების მეგობარიო.
ყოველთვის ასე ეგებებოდნენ და დღესაც ასე ეგებებიან ფიფქები საკუთარ და მზის მეგობარს თოლია–თეოს. აბა კარგად დაუკვირდით პირველი თოვლის მოსვლისას, თუ ყურადღებით დაუგდებთ ყურს, თქვენც გაიგონებთ ამ საოცარ ხმას. ოღონდ უნდა შეეცადოთ, ისე დაუგდოთ ყური, რომ ირგვლივ სხვა არაფერი, აღარ გესმოდეთ, არც მანქანების ხმა, არც ბაშვების ჟრიამული, არც მშობლების ძახილი, მხოლოდ ფიფქებს, პატარა ზანზალაკების მაგვარ წკრიალს უნდა მიუგდოთ ყური.
და მაშინვე გაიგონებთ მონოტონურ, გაბმულ ფიფქების სიმღერას: თოლია–თეო დავინახეთ, თოლია თეო გვესტუმრა!
თოლიამ გულიანად გაუღიმა, გოგონას დანახვაზე აჟრიამულებულ ფიფქებს, ყვითელი იების კონებიც მაშინვე გადმოვარდნენ მისი პირიდან, რომლებიც მოჭარბებული სიხარულისგან ფიფქებმა აიტაცეს .
იმ დღეს, თეთრ ფიფქებთან ერთად ყვითელი იებიც ცვიოდა, ჩემი თვალით ვნახე. თუმცა ზოგიერთი იძახდა, რომ ყვითელი ყვავილები კი არა მზის სხივებით გაოქროსფერებული ფიფქებიაო, მაგრამ ჩვენ ხომ ვიცით, რომ თოლია თეო იცინოდა იმ დროს. როცა სადმე ყვითელ ფიფქებს მოკრავთ თვალს, ფიფქებში არ აგერიოთ, კარგად დააკვირდით იქნებ ხელთ თოლიას სიცილის დროს გადმოსროლილი და შემდგომ ფიფქების მიერ ატაცებული მზისფერი იები შეგრჩეთ .
თოლია თეოს გარშემო უამრავი ფიფქი შემოეხვია და ერთად გაეშურნენ დიდი ხის ქვეშ, რომელიც მრავალი წელია თეოს ეზოში დგას. მეგობრები ხის ქვეშ სხდებიან და ფიფქები გოგონას იმ ამბებს უყვებიან, რაც თავის თვალით უნახიათ ან გადმოცემით მოუსმენიათ საკუთარი ბებია პაპასაგან, რომლებიც აგრეთვე ჯერ წყლის წვეთები, შემდეგ კი ფიფქები იყვნენ.
თეომ კარგად უწყოდა თუ როგორ ჩნდებოდნენ ფიფქები, რომ ოდესღაც ოკეანეებთან, ზღვებთან, მდინარეებთან ერთად ცხოვრობდნენ, მათ უზარმაზარ სხეულებს შეადგენდნენ, ტალღებად წარმოიქმნებოდნენ, ბობოქრობდნენ, შემდეგ კვლავ ისეთ სიმშვიდეს უბრუნდებოდნენ, თითქოს არასდროს არ ებობოქრათ, არასდროს არ გაერღვიათ საზღვრები, არასდროს არ ჩაეყლაპათ უზარმაზარი გემები.. ეს ყველაფერი კარგად იცოდა თოლია თეომ, ისიც იცოდა, რომ მისი მეგობარი ფიფქები, ოკეანის წყლად ყოფნის დროს გოგონას მოსახელე ჩიტებსაც – თოლიებს იცნობდნენ, ფსკერზე მოცურავე ტანხატულა თევზებსაც და ოქროსფერ, მწვანე ფარფლა–კუდიან, უმშვენიერეს სირინოზებსაც. მათზე უამრავი რამ მოესმინა თოლია თეოს. სირინოზების საოცარი სიმღერები – ფიფქების მიერ მოყოლილი თუ მოტანილი ზეპირად იცოდა კიდეც. მღეროდა ხოლმე თეო უცნაურ, გაუგებარ ენაზე სიმღერებს, შეეძლო მთელი დღე ემღერა, ჩვენს შეკითხვაზე თუ რას მღეროდა და რა ენაზე, თეო მხოლოდ იცინოდა და აფრქვევდა თავის ყვითელ იებს.
ზღვის, ოკეანის თუ მდინარეების წვეთებს სანატრელ ფიფქად ქცევაში თეოს მეგობარი მზე ეხმარებოდათ. აიწეოდა, აიწეოდა თითებისწვერებზე მზე, დააცხუნებდა, ისე დააცხუნებდა თითქოს ცეცხლი ეკიდა ყველაფერსო. თავის მცხუნვარე სხივებს ოკეანეებშიც, ზღვებშიც თუ მდინარეებშიც გასტყორცნიდა, გაგზავნიდა და შემდეგ ამ სხივებს მიჰყავდათ მზესთან ფიფქებად ქცევის სურვილით შეპყრობილი წვეთები. (თურმე ყოველი წყლის წვეთის ოცნება და მიზანი ფიფქად ქცევა ყოფილა! ასე უთხრეს ფიფქებმა გოგონას, ყოველი წვეთი ოდესმე აუცილებლად იქცევა ფიფქად). ხოლო მზესთან მოხვედრილი წვეთები, ფაფუკი ღრუბლების დახმარებით უკვე ულამაზეს, მრავალ წახნაგა ფიფქებად გადაიქცევიან, ზამთრის დადგომისთანავე კი მათ დედამიწაზე აგზავნის მზე, რომ დაფიფქონ ხეები, ქუჩები, ფანჯრები, სახლის სახურავები. მათ მზისგან კიდევ ერთი დავალება აქვთ: იპოვონ მზის მეგობარი თოლია თეო და მოუყვნენ საინტერესო ამბები, ფიფქების მიერ ნანახი და მოსმენილი. ასევე გადაეცათ მზისგან მოკითხვა. ამიტომ იყო, რომ მათ თეო მთელი წელი ელოდებოდა და პირველ თოვლს ამხელა სიხარული მოჰქონდა გოგონასთვის.
მას შემდეგ რაც თოლიამ, თავის ხის ტარიან გამადიდებელი შუშით სათითაოდ დააკვირდა მის გარშემო მოფარფატე ყველა ფიფქს, ყოველი მათგანი კომპლიმენტებით აავსო და ყოველ მათგანს ქიმები, წახნაგები დაუთვალა, კიდევ ერთხელ დარწმუნდა, რომ არ არსებობდა ორი ერთნაირი ფიფქი. ამის შემდეგ გოგონამ ფიფქებს განუცხადა:
- ძლივს ვითმენდი, ერთი სული მაქვს გაჩვენოთ, მთელი ზაფხული ვაგროვებდი… – და გამალებით დაუწყო მიწას თხრა. ფიფქებს გაუკვირდათ, ფიფქვას მოუმატეს, აწრიალდნენ…
- თოლია–თეო, თოლია–თეო, რატომ თხრი მიწას? – რატომ თხრის, რატომ თხრის, იმეორებდა ექო.
- ზაფხულში ყვავილები შევინახე თქვენთვის და მინდა გაჩვენოთ… კისკისებდა გოგონა.
საოცარია ფიფქების სიხარული, რაღაცნაირად იბერებიან, უფრო ქათქათები და დიდები ხდებიან… ვერ იჯერებდნენ, რომ თუ ოდესმე დადგებოდა დრო, როდესაც საკუთარი თვალით იხილავდნენ ნამდვილ, ზაფხულის ყვავილებს, თეოს მიერ საგულდაგულოდ შენახულს ღრმად მიწაში.
თოლია თავის პატარა ნიჩბით (რომელიც წინასწარ, წინა დღეს მოემზადებინა, ხომ გრძნობდა რომ აუცილებლად მოვიდოდა პირველი თოვლი) გამალებით თხრიდა შავ, სველ მიწას. უცებ ნიჩაბი რაღაცას მოხვდა და თეომაც თხრა შეწყვიტა, დაიხარა პატარა, ამოთხრილ ორმოსთან და ფრთხილად ამოიღო მინა, რომელიც საგულდაგულოდ ჩამარხულ, შენახულ ყვავილებს ზემოდან ეფარა. მინის შემდეგ კი ერთმანეთის მიყოლებით სათუთად ამოალაგა: სამი ცალი ვარდი – ერთი წითელი, ერთიც თეთრი და ერთიც ყვითელი ნარინჯისფერი წინწკლებით. სამი გვირილა თეთრ ფურცლიანები და ყვითელ გულიანები, მზესავით მბრწყინავი და თეოს იებივით ყვითელი მზესუმზირას ყვავილი (თეოს ეს ყვავილი განსაკუთრებით უყვარდა, თავის მეგობარს აგონებდა), ჭიამაიას კაბასავით წითელი ყაყაჩო და ბოლოს ულამაზესი დუმფარას ყვავილი, რომელსაც წყლის შროშანასაც უწოდებენ, ხოლო ძალიან, ძალიან ადრე მას გედის ყვავილს ეძახდნენ.
(თქვენც შეგიძლიათ მიბაძოთ თოლია თეოს და როდესაც ძალიან, ძალიან მოგენატრებათ ზაფხულის ყვავილები ზამთარში, დატკბეთ მათით).
თოლია თეოს ირგვლივ უცებ პატარა წალკოტი, ყვავილების ბაღი გაჩნდა, უამრავი ყვავილით, ყვითელი იებით და მის გარშემო მოფარფატე გახარებული თოვლის ფანტელებით.
ეხლა ჯერი ფიფქებზე მიდგა, ეხლა ფიფქებს უნდა გაეოცებინათ პატარა, სიცივისგან ლოყებ აწითლებული გოგონა, რომელსაც სიცილის დროს ყვითელი იები სცვიოდა, მზის მეგობარი იყო და ჩალისფერი ნაწნავები დაწვნიდან სულ რაღაც თხუთმეტ წუთში ეშლებოდა, თანაც ისე რომ ძლივს მიხვდებოდით, ეს აბურდული თმა ოდესღაც ნაწნავები თუ იყო, ამიტომ მისი გაოცება არც თუ ისე ადვილი საქმეა (პირადი გამოცდილებიდან).
დიდი ფუსფუსის, აურზაურის შემდეგ ფიფქებმა მოთათბირება დაიწყეს, რა უნდა მოეყოლათ, რა ამბავს უნდა გაეოცებინა, რას უნდა აევსო სიყვარულით და სიკეთით პატარა თეოს დიდი გული, რომელიც უამრავ რამეს იტევდა და პირდაპირ კავშირში იყო იმ ამბავთან – მაინც და მაინც თეოს, რომ დაუმეგობრადა მზე.
ერთი ყველაზე უფრო თეთრი და ყველაზე მეტ წახნაგა ფიფქი, რომელიც რაღაცით ვარსკვლავასც წააგავდა, თოლიას მიერ ზაფხულში, ზამთრის ფიფქებისთვის შენახულ, ნარინჯისფრად დაწინწკლულ, ყვითელი ვარდის ფურცელზე ჩამოჯდა, მომხიბვლელად, თანაც მრავალმნიშვნელოვნად გაიღიმა და დაიწყო, (არ გაქვთ ნანახი ფიფქების მომხიბვლელი და მრავალმნიშვნელოვანი ღიმილი? აბა კარგად დააკვირდით) დაიწყო იმ ამბის მოყოლა, ოდესღაც დედამიწელებს (ანუ ჩვენ, ადამიანებს) სიყვარული როგორ მოევლინათ, სიყვარული როგორ იშვა, როგორ დაიბადა ადამიანად და როგორ გვიხსნა, ჩვენ – ადამიანები უსიყვარულობისგან.
თოლია–თეო ყურადღებით უსმენდა, მისი დიდი გულიც უკვე მზად იყო ადამიანად მოველნილი სიყვარული მიეღო. უფრო საინტერესო იქნება თუ თვითონ ამ მრვალწახნაგა, ვარსკვლავის მაგვარ ფიფქს დავუგდებთ ყურს, რომელსაც ეს ამბავი დიდი ბებიებისგან, იმ დიდ ბებიებს კიდევ თავის დიდი ბებიებისგან, მათ კიდევ საკუთრ დიდი–დიდი ბებიებისგან ჰქონია გაგონილი. ყველაფერი კი ასე დაიწყო:
–ძალიან, ძალიან ადრე, საუკუნეების, უამრავი წლის, უფრო მრავალი თვის და დაუთვლელი დღის წინ თურმე ერთ პატარა ქალაქში, ერთი პატარა სათნო, კეთილი გოგონა ცხოვრობდა რომელსაც მარიას ეძახდნენ. მარიას ულამაზესი თვალები ჰქონია, გრძელი ჭრილით და თაფლისფერი, თბილი თვალებით. ამბობდნენ მომაჯადოვებელი ძალა აქვთო მარიას თვალებს, ვინც უყურებდა თურმე თვალს ვეღარ აშორებდა. მათი მაყურებლები, მაცქერლები ვეღარ გრძნობდნენ როგორ გადიოდა დრო და თავით ეშვებოდნენ მარიას თვალების თაფლისფერ სიღრმეებში. მერე როგორც თავად ამბობდნენ, სულ სხვა სამყაროში ვიყავითო, სულ სხვა სამყარო ვიგრძენით და ვნახეთო, ძალიან მანათობელი და ოქროსფერი სამყაროვო. იმის გამო რომ მარია კეთილი გოგონა იყო და არ არსებობდა არც ერთი არსება (არა მხოლოდ ადამიანი) რომ მისთვის გოგონას ცუდი სდომებოდა, მარია ცდილობდა თვალებში არ შეეხედა ადამიანებისთვის, რადგან ფიქრობდა, რომ სამსახურს, ოჯახს მოსცდებოდნენ ისინი, სამუშაოს დაკარგავდნენ და შვილები მშივრები დარჩებოდათ, ყველაზე მთავარი კი ის იყო, რომ საკუთარ შვილებს ვეღარ მოუყვებოდნენ ჯადოსნურ ზღაპრებს (იმ დროს არც ტელევიზორი არსებობდა და არც კომპიუტერი არ იყო ჯერ გამოგონებული, ამიტომ დედები, მამები შვილებს ზღაპრების მოყოლით ართობდნენ. ზღაპრების მარაგი რომ გამოელეოდათ თავად თხზავდნენ, იგონებდნენ და ასე გრძელდებოდა იქამდე სანამ შვილები თავადვე არ გახდებოდნენ დედები ან მამები). ამიტომ პატარა მარია თვალებდახრილი დადიოდა მუდამ, სანამ ვინმე თვითონვე არ სთხოვდა, გეხვეწებით შემოგვხედეო, ძალიან გვჭირდება შენი ოქროსფერი სამყაროვო.
მარიას კიდევ ერთი პატარა საიდუმლო ჰქოდა, რომელიც მხოლოდ ბავშვებმა და ფიფქებმა იცოდნენ, დღესაც ეს ამბავი მხოლოდ ფიფქებმა ვიცით, რადგან ჩვენი დიდი, დიდი, დიდი, ბებიები ყოფილან შემსწრე ამ ამბებისა, ფიფქები კი არასოდეს არ იტყუებიან.
პატარა მარიას როდესაც გულით რამე უხაროდა და ეს მაშინ ხდებოდა როდესაც სიკეთეს სჩადიოდა, მაგალითად რომელიმე პატარას (რომელსაც არც დედა ყავდა და არც მამა, ამიტომ ზღაპრებს არავინ არ უყვებოდა), მარია უამრავ ჯადოსნურ და სასწაულებით სავსე ზღაპარს მოუყვებოდა ხოლმე, მაშინ მარია იღიმებოდა და ირგვლივ უამრავ ყვითელ იებს აფრქვევდა! – როგორც შენ ჩვენო თოლიავო, – დააყოლა ფიფქმა.
გოგონა სულგანაბული უსმენდა მარიას ამბავს, თან ხელთათამანები გაეხადა და იორთქლავდა პაწაწინა, გაყინულ თითებს.
–იქიდან გამომდინარე, რომ მარიას ჩვენი თოლიას მსგავსად სიცილის დროს ყვითელი იები სცვიოდა, მაშასადამე მარიაც მზის მეგობარი ყოფილაო, როგორც თეო თოლიაოო. – დაასკვნა ერთმა მსუქანმა ფიფქმა, რომელსაც ძალიან უყვარდა დასკვნების გაკეთება და ამაში რატომღაც სულ დიდებს ბაძავდა, ეს მას ძალიან სასაცილოდ წარმოაჩენდა ხოლმე. აი, ამ წუთსაც ახითხითდა თოლია თეო და ირგვლივ ყვითელი იების ბუღი დააყენა.
–დამაცადეთ ამბის მოყოლაო, – გაბრაზდა ვარსკვლავისნაირი, მრავალწახნაგა ფიფქი, მას ერგო წელს ზღაპრის მოყოლა გოგონასთვის, მთელი წელი ემზადა ამისთვის და ეხლა კიდევ ამ მსუქანმა ფიფქმა თავის დასკვნებით სულ თავგზა აუბნია!
–ნამდვილად მართალი ბრძანდები მსუქანო ფიფქოვო, მარია ნამდვილად იყო მზის მეგობარიაო – განაგრძო მრავალწახნაგამ ამბის მოყოლა. – დილით როდესაც კი მზე ამოვიდოდა, მარიაც მაშინვე ადგებოდა და მზეს ეგებებოდა აივნიდან, გაიზმორებოდა, გაიზმორებოდა და თავის თაფლისფერ თვალებს შეანათებდა ხოლმე. როგორც მაშინ იმ პატარა ქალაქში ამბობდნენ, სადაც მარია ცხოვრობდა, ამ დროს მარია მზის სხივებით საკუთარ თვალებს მუხტავსო, ამიტომაა, რომ მარიას როცა უყურებ თვალებში მზისფერ სამყაროში, სიოქრისფერეთში გადადიხარო, ეს მარიას თვალები კი არ არის, მზის სხივებიაო, გოგონას თვალებში მომწყვდეულიო. კიდევ ათასი ხმა დადიოდა მარიას შესახებ, ზოგიც იმას იძახდა გოგონა ჰიპნოზს უკეთებს ხალხსო. ასე იყო თუ ისე მარია განაგრძობდა ცხოვრებას, მთელი მისი არსება, მისი სხეული სიყვარულს მოეცვა.
დადიოდა, დადიოდა მარია თავის პატარა ქალაქში და ყოველ დღე, ყოველ წამს სიყვარულს გასცემდა, სულ უფასოდ ურიგებდა შემხვდურთ სიყვარულს. სადღაც მათხოვარი ფულს ითხოვდა, ჩამოძონძილი და ჭუჭყიანი, ხელ გამოშვერილი იხვეწებოდა დახმარებას. ჩაუვლიდა მარია და მთელ თავის სიყვარულს ჩაუღვრიდა გამოწვდილ ხელში. მარიას გაცემული სიყვარული ისე ჩაეღვრებოდა ჭუჭყიან, დაძონძილ მათხოვარს მთელ სხეულში, რომ მისი ძონძები ვეღარ ფარავდნენ, როგორ აუძგერდებოდა გული, როგორ უცემდა და რაღაც ოქროსფერიც გადაუვლიდა ხოლმე. იმ დღეს მათხოვარზე ბედნიერი არავინ არ იყო. დადიოდა მთელი დღე მარია და ასე არიგებდა სიყვარულს, რაც უფრო მეტს გასცემდა, უფრო მეტად ივსებოდა სიყვარულით. შემდეგ დაჯდებოდა თავის აივანზე, უყურებდა ჩამავალ მზეს და ათას ზღაპარს იგონებდა, ათს საოცარ ამბავს, იმ ბავშვებისთვის რომლებსაც არც დედა ყავდათ და არც მამა.
გადიოდა დრო, მარია იზრდებოდა, თვალები უფრო თაფლისფერი უხდებოდა, უფრო და უფრო უჭირდა თვალებდახრილს სიარული, უფრო და უფრო უჭირდა ის მოზღვავებული სიყვარულის შეკავება რასაც მთელი მისი არსება მოეცვა, უფრო და უფროი დიდხანს ატარებდა დროს აივანზე მზის ცქერაში. მზეც უფრო და უფრო აგვიანებდა ჩასლას, ამიტომ იმ დროს დღეები ძალიან გრძელი იყო.
ხალხს უკვირდა, რა არის რატომ ღამდება ასე გვიანო, ბავშვებს კიდევ უხაროდათ უფრო მეტ თამაშს და ზღაპრის მოსმენას ასწრებდნენ. მშობლებმა აღარ იცოდნენ რა ზღაპარი მოეგონათ, რადგან რაც არსებობდა და რაც გამოიგონეს ყველა ზღაპარი უკვე მოყოლილი ქონდათ. პატარები კი სულ უფრო მეტ და უფრო საინტერესო ზღაპრებს მოითხოვდნენ, ისეთებს, არასდროს რომ არ ქონდათ გაგონილი. ამ დროს მარია მათი გაჭირვების ტალკვესი იყო, ჩამოუქროლებდა ხოლმე ყველა სახლს, ოჯახს, სადაც ბავშვები ცხოვრობდნენ, ზღურბლთან კი ახალ ახალ ზღაპრებს ტოვებდა. მარია ხომ დღის ნახევარს ზღაპრების მოგონებას უთმობდა, ნახევარ ს კიდევ სიყვარულის ჩამორიგებას.
ერთხელაც მზე დაფიქრდა, ეს პატარ გოგო როგორ გაუძღვებოდა, როგორ აუვიდოდა ამდენი ადამიანის სიყვარულით ავსებას? თანაც იმ დროს ადამიანები ვერ ხვდებოდნენ ჯერ კიდევ რა იყო სიკეთე, რა იყო სიყვარული.
ამიტომ მზემ გადაწყვიტა, რომ მარიას დახმარებოდა. როდესაც მარია თვალებგაბრწყინებული შეჰყურებდა მზის ამოსვლას, მასთან მზისგან გამოგზავნილი ანგელოზი მიფრინდა. – თქვა ვარსკვლავის მსგავსმა ფიფქმა და ცოტა ხნით გაჩუმდა. ანგელოზის ხსენებამ ყველა უფრო დაინტერესა. ირგვლივ ისეთი სიჩუმე იდგა ფიფქების სუნთქვის ხმასაც კი კარგად გაარკვევდა ადამიანი. თოლია თეოს მეორე ხელი შემოედო ლოყისთვის, რადგან ის წინა შემოდებული ხელი დაუბუჟდა.
–მაშინ ადამიანებს ანგელოზები ეცხადებოდნენ, რომ ეთქვათ თუ რა სურდა მზეს. – განაგრძო მრავალწახნაგამ. ანგელოზი ისეთი თეთრი და გამჭვირვალე იყო ჰაერისგან ძლივს გაარჩევდა კაცი, თუმცა მარიას, რა თქმა უნდა, ეს არ გაჭირვებია. ანგელოზს ფრთებიც ქონდა დიდი და ფიფქებით მოხატული. – ეს სიტყვები ამაყად წარმოთქვა ფიფქმა და თან სხვა ფიფქებს გადახედა, რომლებსაც სიამაყის გრძნობა ასევე აშკარად ეტყობოდათ.
–ანგელოზმა, მარიას მზის სხივების საჩუქარი გადასცა, პატარა არსება, პატარა ბავშვი, ბიჭი რომელსაც სამყარო უნდა შეეცვალა, რომელიც თავად სიყვარულად მოევლინა კაცობრიობას. ბიჭი რა თქმა უნდა ბოლომდე ადამიანი არ ყოფილა, ის იმისთვის გამოგზავნეს ზეციდან რომ კაცობრიობისთვის ესწავლებინათ რა არის სიყვარული, რა არის სიკეთე…
ასე იშვა, სიკეთე და სიყვარული დედამიწაზე. მარიამ მას იესო უწოდა, ზუსტად ასე ეს ოთხი ასო: ი ე ს ო.
რადგან მაშინ ადამიანებმა ბოლომდე არ უწყოდნენ რა იყო სიყვარული და სიკეთე, ვერ გაიგეს რატომ გამოგზავნეს მათთან პატარა იესო, ან მარია რა შუაში იყო და გადაწყვიტეს მისი თავიდან მოშორება. – ფიფქებმა ამოიოხრეს, ფიფქების ამოოხვრაზე სევდიანი რამ, ბავშვებო მერწმუნეთ არ გექნებათ გაგონილი. პატარა თოლიაც შეწუხდა, რამისაა იტიროს, დიდრონი თვალის გუგები წყლით აევსო და ხელსაყრელ შემთხვევას ელოდებიან რომ გადმოიღვარონ.
–იესო ადამიანებს სიყვარულს ასწავლიდა. როგორ უნდა ეცხოვართ ისე, რომ სიყვარული მოესწროთ. ყველაზე მეტად მას ბავშვები უყვარდა, რადგან ბავშვზე მეტად სიყვარული არავის არ შეუძლია ამქვეყნად, მათზე ძლიერ ვერავინ ვერ განიცდის სიყვარულს ასე მძაფრად, ასე ღრმად. ბავშვების გულები ძალზე დიდია და ერთად აღებულ ორმოცდაათი უფროსის გულს უდრის. ეს კარგად იცოდა იესომ და იმ ქალაქის პატარების გულების დაპყრობა უკვე მოეწსრო. ისე კარგად ყვებოდა თურმე ზღაპრებს და ათასნაირ ამბებს სიყვარულზე, სიკეთეზე მის მოსმენას არაფერი არ სჯობდა. ბავშვებსაც სხვა რა უნდოდათ მეტი, იდგნენ და უსმენდნენ, შეეძლოთ ასე მდგარიყვნენ მის გარშემო და მთელი დღეები ესმინათ მისთვის, რომელიც რაღაც სხვა, მათთვის უცხო სამყაროზე უამბობდათ. ეს სამყარო რაღაცით მარიას ოქრისფერ, მზის სამყაროსაც კი გავდა, მაგრამ უფრო მისაწვდომი და შესაძლებელი ჩანდა ვიდრე მარიასი. იესო ასწავლიდა, როგორ ჩაედინათ სიკეთე, როგორ დამსგავსებოდნენ იმ გაჭვირვალე, ფრთებზე ფიფქებ მოხატული ანგელოზს, რომელიც მარიას გამოეცხადა. მარიაც იქვე იყო, არ შორდებოდა ზეცისგან ნაბოძებ ბიჭუნას. თუმცა ეხლა აღარ ცდილობდა თვალებ დახუჭულს ევლო, რადგან იმ სამყაროში რომელ სამყაროსაც მარია პატარაობიდანვე გულით ატარებდა, იესოს თავად შეჰყავდა ხალხი. აღარ იყო იმის საშიშროება, რომ ადამიანები ამ სამყაროსთვის მზად არ იყვნენ, რადგან მისი ბიჭი მათ ამზადებდა და ამ სამყაროსაც პირდებოდა.
აი ასე დაიბადა და ასე ცხოვრობდა ერთხელ, ოდესაღაც, ჩვენთან დედამიწაზე თვით სიყვარული. – ფიფქს კიდევ სურდა რაღაცის თქმა, მაგრამ თავს იკავებდა, ფიქრობდა ვთქვა თუ არაო, ჯერ ადრე ხომ არ არის თოლია–თეოსთვისო, იცოდესო ამბის დასასრულიო. თუმცა ბოლოს მაინც გადაწყვიტა ამბის დასრულება, თოლია თეო აუცილებლად გაიგებსო, უნდა იცოდესო.
–მარია იღიმებოდა და ყვითელ იებს კვლავ აფრქვევდა, იესოსთან შეკრებილი ბავშვები კი მარიას იებს კრეფდნენ და მათზე ბედნიერი არავინ არ იყო იმ წუთას. როგორც ვთქვი, მაშინ ადამიანებმა არ იცოდნენ რა იყო სიყვარული, ამიტომ იმ ქალაქში გამოჩნდნენ ისეთი ადამიანებიც რომლებმაც მარიას და მის ბიჭს ვერ გაუგეს და იფიქრეს, რომ ზეცის მიერ გამოგზავნილი იესო შეიძლება საფრთხედ ქცეულიყო მათთვის, მათი ქალაქისთვის, მათი ბავშვებისთვის, მათ ბედნიერებისთვის. ის კი არ იცოდნენ რა იყო ბედნიერება, იესო სწორედ ამას განმარტავდა, ისინი კი ყურს არ უგდებდნენ, რადგან თავი ყველაფრის მცოდნეებად მოჰქონდათ.
უსიყვარულოდ და უსიკეთედ დარჩენილი ხალხი შეიკრიბა და გადაწყვიტეს იესო დაესაჯათ.. დაესაჯათ იმისთვის, რომ ის მათთვის უცნობ და გაუგონარ სიყვარულს და სიკეთეს ასწავლიდა ადმიანებს…
დასჯა კი იყო სასტიკი… თაფლისფერთვალება მარია ცრემლებად იღვრებოდა, კი იცოდა, რომ ისინი მზის მიერ ნაბოძებ ბიჭს ვერ გაანადგურებდნენ, რადგან მას ისე უსწორდებოდნენ როგორც ადამიანს.. კი იცოდა ეს, მაგრამ მაინც ტიროდა, რა ექნა დიდი გული ჰქონდა, ეს გული კიდევ ცრემლებით ავსებოდა და ხომ უნდა გადმოღვრილიყო, ხომ უნდა დაცლილიყო მარიას დიდი გული?
რა თქმა უნდა, იესო ვერ გაანადგურეს, ის უბრალოდ იქ დაბრუნდა საიდანაც ადამიანებს მოევლინა სიყვარულის სასწავლებლად… ადამიანებს კი ყველაზე საოცარი, ყველაზე ლამაზი რამ – სიყვარული გვაჩუქა…
დაასრულა ფიფქმა თავის საოცარი ისტორია. თოლია–თეოს გული იმხელა გამხადრიყო, რომ მკერდში უკვე ვეღარ ეტეოდა… სიცივეს საერთოდ ვეღარ გრძნობდა..
მახსოვს, სახლში, რომ ამოვიდა სულ ერთიანად წითელი და ცხელი იყო, სიცხე გავუზომეთ სიცხე არ ქონდა, რომ ვკითხეთ რა დაგემართაო, (ბებიამ გამოთქვა ვარაუდი ალბათ ზამთრის სუსხმა შეახურაო) თეომ გვიპასუხა:
–იესოს, მარიას ბიჭის სიყვარული ჩამეღვარა ტანშიო, ჩემი გული სიკეთით გაივსოვო.
მერე გაიცინა, გაიცინა და ბოლოს ისე აკისკისდა მთელი სახლი ზანზარებდა, იატაკი კი მზისფერი იებით მოფენილიყო.
ჩვენ გაოცებული ვუცქერდით და მხრებს ვიჩეჩდით, ასე უცებ რა დაემართა ჩვენს გოგოსაო.
ინა იმედაშვილი
ინა იმედაშვილი
ინას ბლოგი 